ناباروری در مردان در حدود ۴۰ درصد از موارد ناباروری را تشکیل داده و بیشتر به اشکال در تعداد، میزان حرکت و فرم اسپرم و یا ناهنجاری‌های ساختاری مادرزادی یا اکتسابی دستگاه تناسلی بازمی‌گردد. در اغلب موارد با شناسایی علت ناباروری مردان و با استفاده از روش‌های نوین درمانی موجود این مشکلات برطرف خواهند شد. این مرکز با ارائه خدمات گسترده درزمینهٔ جراحی‌های تخصصی مردان، پس از شناسایی علت ناباروری قدم بزرگی در جهت درمان آن نیز برداشته است.
به عمل جراحی پایین آوردن بیضه به داخل محل اصلی خود در داخل کیسه بیضه و تثبیت آن، «ارکیوپکسی» گفته میشود. بیضه در دوران جنینی به‌طور طبیعی در فضای داخل شکم رشد می‌کند و اغلب در هفته سی‌و‌پنجم بارداری به‌تدریج و خودبه‌خود به سمت کیسه بیضه حرکت کرده و در آن جای می‌گیرد. گاهی اوقات به دلایلی ناشناخته یک یا هر دو بیضه نزول نمی‌کنند. در چنین مواردی جراح، بیضه نزول نیافته را در داخل کیسه بیضه فیکس می‌کند. در بیضه نزول نیافته یک‌طرفه، شیوع ناباروری ممکن است تا ۳۲ درصد برسد و تا ۵۹ درصد مردان با بیضه نزول نیافته‌ی دوطرفه، علیرغم جراحی ترمیمی ارکیوپکسی کماکان از ناباروری رنج می‌برند. در حدود ۸۹ درصد از موارد نهفتگی بیضه درمان‌نشده به آزواسپرمی منجر میشود. به همین دلیل تشخیص و درمان به‌موقع بیضه نزول نیافته یا كریپتوركیدیسم بسیار مهم است و چنانچه تا پیش از ۱۸ ماهگی کودک اقدام به عمل جراحی شود از بروز عوارض ناخوشایند آن تا حد زیادی جلوگیری می‌کند.
گاهی اركیوپكسی در نوجوانان و بزرگ‌سالان، در یك یا هر دو بیضه برای درمان پیچش بیضه انجام میشود. پیچش بیضه كه درنتیجهٔ پیچش طناب اسپرماتیک و اختلال خون‌رسانی ایجاد میشود، یك اورژانس اورولوژی است.
یکی از پیامدهای بیضه نزول نیافته، بالا رفتن احتمال سرطان بیضه است که حتی پس از عمل جراحی ارکیوپکسی میزان آن کاهش نمی‌یابد و این عمل لزوماً نقشی در پیشگیری از سرطان ندارد.
فواید جراحی ارکیوپکسی
وازو وازوستومی:
به باز کردن لوله‌های برنده اسپرم یا واز دفران، «وازووازوستومی» گفته میشود. جراحان اورولوژیست عموماً در دو مورد عمده عمل وازووازوستومی را توصیه می‌کنند:
1- در آقایانی که از اقدام به بستن لوله‌های اسپرم‌بر (وازکتومی) برای جلوگیری از بچه‌دار شدن پشیمان شده و برای به دست آوردن باروری مجدد به اورولوژیست مراجعه می‌کنند.
2- در آقایانی که دچار انسداد مادرزادی یا اکتسابی ناشی از جراحی‌های قبلی هستند.
چنانچه مدت‌زمانی که از انسداد گذشته کوتاه‌تر باشد، سن خانم کمتر باشد و یا مشکلات ناباروری در همسر وجود نداشته باشد، شانس بچه‌دار شدن از راه طبیعی بیشتر خواهد بود.
برای انجام وازکتومی معکوس یا وازووازوستومی دو روش میکروسکوپیک وجود دارد. استفاده از میکروسکوپ در ترمیم لوله وازدفران و باز کردن لوله بهدنبال وازکتومی، جایگاه مهم و بارزی در نتیجه درمان خواهد داشت.
(Microscopic Vasovasostomy) وازووازوستومی میکروسکوپیک :
در این روش، پیوند دو سر لوله وازدفران که وظیفه انتقال اسپرم از بیضه به مجرای خروجی را هنگام انزال بر عهده دارد با نخ‌هایی نازک‌تر از مو انجام می‌گیرد.
(Microscopic Vasoepididymostomy) وازو اپیدیدیموستومی میکروسکوپیک :
در مواردی که آزواسپرمی (نبودن اسپرم در مایع منی) به دلیل انسداد اپیدیدیم باشد و یا عمل وازووازوستومی امکان یا کارایی لازم را نداشته باشد، می‌توان با میکروسکوپ محل انسداد در اپیدیدیم را پیدا کرد و وازدفران را قبل از محل انسداد به‌طور مستقیم به اپیدیدیم متصل نمود. این عمل از سخت‌ترین عمل‌های جراحی در مردان است و برای این کار جراح باید مهارت بسیار زیادی در جراحی میکروسکوپیک داشته باشد.
«هیدروسل» به تجمع مایع در اطراف بیضه و تورم كیسه بیضه گفته میشود. تقریباً از هر 10 نوزاد پسر، یک نوزاد به‌طور مادرزادی در بدو تولد دچار هیدروسل است، اما اغلب آن‌ها در طول ماه اول، بدون درمان بهبود می‌یابند. علاوه بر آن، مردان (اغلب بالای 40 سال) نیز به علت التهاب یا صدمه به كیسه بیضه، ممكن است به هیدروسل مبتلا شوند. التهاب می‌تواند ناشی از «اپیدیدیمیت» یا عفونت اپیدیدیم (لوله ظریف و پرپیچ‌وخم و بخشی از مجرای منی که پشت هر بیضه قرار دارد) یا «اُرکیت» ( /Orchitisعفونت بافت بیضه) باشد. هیدروسل معمولاً دردناک نیست اما چنانچه فرد دچار تورم كیسه بیضه شد باید برای بررسی علل و عوامل دیگر مانند سرطان بیضه به پزشک مراجعه نماید.
«هیدروسلکتومی» یا برداشتن هیدروسل با یک جراحی کوچک بدون نیاز به بستری طولانی با بی‌حسی موضعی و یا بیهوشی عمومی انجام‌پذیر است. برای این كار جراح برشی را بر روی كیسه بیضه یا پایین شكم ایجاد می‌كند و ضمن تخلیه مایع، اصلاحات لازم را انجام می‌دهد. اگر هیدروسل در طی جراحی اصلاح فتق كشاله ران تشخیص داده شود، حتی اگر برای فرد هیچ مشکلی ایجاد نكرده باشد پزشک اقدام به برداشت آن می‌كند. در مواردی ممکن است نیاز به عدسی چشمی حین عمل جراحی باشد تا به اپیدیدیم و مجاری اسپرم‌بر آسیبی نرسد. هیدروسلكتومی ممكن است به قرار دادن لوله تخلیه و پانسمان حجیم بر روی ناحیه برش برای چند روز اول بعد از جراحی نیاز داشته باشد. استفاده از كیسه یخ بر روی موضع در 24 ساعت اول پس از عمل، تورم را كاهش می‌دهد.
واريكوسلكتومی رایج‌ترين و قابل اصلاح‌ترین عمل جراحی مرتبط با ناباروری در مردان است و به درمان واریکوسل یا پیچ‌خوردگی غیرطبیعی شبکه وریدی بیضه‌ها می‌پردازد. اين اختلال در خون‌رسانی بافت بیضه با ايجاد اثرات نامطلوب بر روی تعداد، تحرک و مرفولوژی اسپرم‌ها باعث بروز عقيمی در مردان میشود. شيوع واريكوسل در افراد با نازايی اوليه (افرادی كه هرگز دارای فرزند نبوده‌اند) 35 درصد و در افراد با نازايی ثانويه (افراد با سابقه بارداری در گذشته) 81 درصد است. واریكوسل درمان دارويی ندارد و تنها درمان آن جراحی است. ترميم واریكوسل باعث بهبود اسپرماتوژنزيس (اسپرم سازى) شده و به‌طور قابل‌توجهی شانس بارداری را افزايش می‌دهد.
روش‌هايی مختلف جراحی برای ترميم واریکوسل وجود دارد كه روش استاندارد طلايی آن جراحی ميكروسكوپيک با استفاده از ميكروسكوپ چشمی است. روش واریکوسلکتومی میکروسکوپی (Microsurgical Varicocelectomy) که به عقیده بسیاری بهترین روش جراحی واریکوسلکتومی است برتری‌های بسیاری نسبت به روش‌های دیگر دارد.
مزايای جراحی ميكروسكوپيک واريكوسل عبارت‌اند از:
آزوسپرمی (Azoospermia) یا نبود اسپرم در مایع منی ممکن است به دلایل انسدادی و یا غیر انسدادی باشد. درصورتیکه علت آزوسپرمی، غیرانسدادی باشد یا علتی انسدادی ولی غیرقابل‌رفع داشته باشد، تنها شانس بیمار جهت باروری، به‌دست آوردن اسپرم از درون بیضه و فریز کردن آن (Sperm Cryopreservation) برای استفاده در روش‌های کمک باروری (Assisted Reproductive Techniques -ART) خواهد بود.
یکی از راه‌های آسان، سریع و بدون نیاز به بیهوشی برای به‌دست آوردن اسپرم، مکش اسپرم از بیضه (TESA) و یا اپیدیدیم (PESA) است.
مکش اسپرم از بیضه (Testicular Sperm Aspiration - TESA)
TESA روشی ساده و کم تهاجمی برای استحصال اسپرم در آزوسپرمی انسدادی و غیر انسدادی است. در این روش که زیر بی‌حسی موضعی انجام می‌گیرد، سوزن بسیار باریکی به درون بیضه هدایت شده و با سرنگی با‌قدرت مکش بالا به‌دفعات از درون بیضه اسپرم خارج میشود.
مکش اسپرم از اپیدیدیم (Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration - PESA)
در روش PESA بدون باز کردن پوست بیضه و با هدایت سوزن بسیار نازکی به داخل مجاری اپیدیدیم اسپرم مکیده میشود. قابلیت استفاده از این روش کم و احتمال استخراج اسپرم به میزان کافی از بیضه به منظوره ذخیرهسازی، پایین است. این عمل سرپایی است و پس از انجام بی‌حسی موضعی در ناحیه بیضه صورت می‌گیرد. در صورت مثبت بودن نمونه سوزنی (PESA)، بیمار کاندیدای درمان ناباروری از طریق لقاح خارج رحمی ICSI (میکرواینجکشن) خواهد شد. در صورت منفی بودن آن باید عمل جراحی بیوپسی بیضه انجام شود. پس از عمل کشیدن سوزنی، نیاز به مراقبت یا داروی خاصی نیست و بیمار در اسرع وقت مرخص میشود.
درصورتیکه به‌دست آوردن اسپرم از طریق مکش موفقیت‌آمیز نباشد، از روش‌های پیشرفته و تهاجمی‌تر مثل TESE و MICRO-TESE استفاده خواهد شد.
تسه (Testicular Sperm Extraction)
به استخراج اسپرم از بافت بیضه Testicular Sperm Extraction) TESE) گفته میشود که عموماً در مردان آزواسپرم انجام می‌گیرد. در این‌گونه موارد از بافت بیضه تکه‌برداری شده و در صورت وجود اسپرم در این بافت، فرد کاندید درمان ART به روش میکرواینجکشن می‌گردد. در این روش، بیوپسی یا تکه‌برداری بیضه با بی‌حسی موضعی انجام میشود و بافت خارج شده در آزمایشگاه جنین‌شناسی موردبررسی قرار می‌گیرد. چنانچه پس از بررسی دقیق بافت بیضه، اسپرم زنده با کیفیت مناسب وجود داشته باشد، از این اسپرم‌ها برای عمل لقاح آزمایشگاهی (تزریق میکروسکوپی اسپرم به داخل تخمک یا میکرواینجکشن) استفاده میشود.
میکروتسه (Microsurgical Testicular Sperm Extraction)
در این روش بافت بیضه‌ها توسط میکروسکوپ چشمی بررسی شده و با استفاده از بزرگنمایی ایجاد شده، از توبول‌های بیضه نمونه گرفته میشود. این روش شانس به‌دست آوردن اسپرم را در افرادی که اختلال اسپرم سازی شدید دارند به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.